Kerst of Oud en nieuw

24-12-2013
Na het ontbijt vertrekken we en om 09.45 bezoeken we in Lemo de hoog in de rotsen gelegen graven. Een klein houten Luik aan de buitenkant en daarachter een grot van 2x2m die wordt uitgehakt door speciale werklieden. Ze worden niet in geld betaald maar deze grafinhoud kost 1 buffel.
Aan de buitenkant zien we de poppen die de doden voorstellen. Een pop is voorbehouden voor die overledene waarvoor tenminste 24 buffels zijn geofferd tijdens de begrafenisceremonie. De pop heeft een (horizontaal) uitgestoken linkerhand om de goede begrafenis -nodig voor een goede reis naar het paradijs- en de zorg van de nabestaanden te ontvangen en een verticale rechterhand om geluk aan de familie te geven die nog leven en zo goed voor de dode zorgt.
De lichamen worden uit de kist gehaald en bovenin in de grot gelegd. De een op de ander. Vroeger werden de lichamen niet geïnjecteerd maar zo bewaard in huis. De indringende lucht hield de herinnering aan hun naasten levendig wat als prettig werd ervaren.

We maken vervolgens een wandeling door de nabijgelegen rijstvelden. Bezoeken (onvermijdelijk) enkele winkeltjes waar ze naast batik ook doden-poppen maken voor toeristen. Prachtig gemaakt uit jackfruithout, een vrucht die familie is van de zuurzak en de durian(stinkfruit; niet te eten, maar in Azië een delicatesse!). We zien koffieplanten, cacao en een plant waarvan de bladeren uit de top met kokend water worden gebruikt als hoestdrank. Een buffel staat ons in de weg als we over het dijkje van de rijstvelden lopen en is slechts na veel aandringen bereid te vertrekken.
In Londo bezoeken we de limestonegrotten die ook worden gebruikt voor het opbergen van de kisten in zijn geheel. Overal zien we ze opgestapeld staan in rotsspleten. Ze blijven daar staan tot de kisten zijn vergaan en de botten en schedels aan alle kanten zichtbaar zijn. De familie offert geld, water, betelnut (in plastic zakje), sigaretten, voedsel etc. om goed voor de doden te zorgen en daardoor hun blijdschap te tonen. Dit kleine gehuchtje Londo behoort tot de hoogste klasse en worden gezien als de nobel klasse, een soort koninklijke familie. Zij kennen twee begrafenisceremonien waarbij er op het grafveld een megalitestone (menhir of obelisk) per dode wordt opgericht.

We ontmoeten ook hier weer overal zeer vriendelijke mensen en men wil heel graag met ons op de foto. Vaak te bescheiden om te vragen maken ze de foto heimelijk maar met grote vragende en betrapte ogen.
Daarna kopen we op de lokale markt een zuurzakvrucht.
Vervolgens bezoeken we Getta Cashew, een op de werelderfgoed-lijst geplaatst gehuchtje. We bezichtigen de diverse tokongan gebouwen en de begraafplaats. Op de gebouwen zie je alle hoorns en kaken van de geofferde buffels als teken van rijkdom van de families waarvan een van hen de vml. Vz van het Torajaanse parlement is geweest.
Tijdens de lunch genieten we van de nasi Rames met groente en kip en de speciaal gemaakte kerstmis-cake. Henk laat zich in de keuken uitgebreid leren hoe je een Indonesische sate-saus maakt. We reserveren er het typisch Sulawesisch gerecht; kip gestoomd in bamboe en met -op ons speciaal verzoek- zoete aardappelen. Dat wordt dan ons kerstavondmaal.

Na het eten bezoeken we nog een andere begraafplaats. Dit keer zonder de gebruikelijke toegangsprijs van 20.000 rupie per toerist. Aan de voet van de rotsen wordt een modern gebouwtje tegen de ingang van de rots geplaatst waarin de toekomstige lijkkisten kunnen worden geplaatst. Ook zien we de aan de rotsen hangende lijkkisten. We lopen nog wat verder en bezoeken een lijkkistenmaker. We bekijken de kist van nabij en zien hoe diep en sierlijk het houtsnijwerk is gemaakt. kosten: 20 miljoen rupie (1250 euro!) en 3 maanden werk. Prachtig geverfd met o.a. rood en goudverf.
We wandelen door naar de rivier waar nog een door de Nederlanders gemaakte hangbrug hangt. Ook zien we een bamboevlot met motor voor het vervoer van zand en grind.

Hierna gaan we iets leuks kopen voor de kinderen van onze bids, Gibson. Het worden twee handdoeken en een jasje voor de jongste van 2. Op ons verzoek wordt er ook iets van speelgoed gekocht.
Daarna gaan we op bezoek bij Gibson. We maken kennis met zijn vrouw Ruth die speciale zuurzakthee heeft gemaakt en met hun 3-jarig zoontje Jongki. We bezichtigen het huis en de tuin, genieten van de aangeboden koekjes en vertrekken na een uurtje naar ons hotel. Het is inmiddels een herrie van jewelste. Het vuurwerk knettert aan alle kanten om je oren en met heeft nabij het hotel een supergrote karaoke installatie opgesteld waar de jongeren zich tot diep in de nacht mee zullen vermaken. We lopen in het donker tussen alle vuurpijlen door naar het restaurant. We genieten daar van de meer dan voortreffelijke bamboekip. Een apart bordje gewone aardappelen wordt bijgeplaatst. We proeven er van maar het smaakt naar een bintje. We vragen hoe dat kan. "Neen, het is toch echt zoete aardappel". Henk vraagt of hij de aardappelen in de keuken mag zien. En jawel, gewone aardappelen i.p.v. zoete! Maar daad werd de pret niet door gedrukt. We lopen in het donker terug naar het hotel, swingen nog even mee bij de karaoke en begeleidt door de vuurpijlen komen we veilig in het hotel aan. Aan alle kanten galmt de karaoke muziek tussen de muren door. Rond 00 uur, als het kindje Jezus is geboren, bereikt het vuurwerk een langdurig hoogtepunt. Dat tot 02.00 uur zal aanhouden in de nacht. We wensen jullie vanuit deze prachtige omgeving met fantastisch weer en zonder buien in deze regentijd een gezellig kerstfeest toe. Vanaf hier een welterusten en morgen gezond weer op.
Marenhenk.

PS. Foto's volgen nog, Wifi werkt niet goed. De reden id de regen, aldus de meneer van het hotel. Haha